Τὸ 1832 ἐσήμανε ἧττα τοῦ φαναριωτισμοῦ. Οἱ δυτικὲς δυνάμεις ποὺ προώθησαν τὴν ἀναγέννησιν τῆς ἀρχαιολατρίας μέσῳ τοῦ 1821 καὶ τῶν πλέον καθυστερημένων τμημάτων τῆς ῥωμηοσύνης τῆς Πελοποννήσου, ἐκατάφεραν ἕνα θανάσιμο πλῆγμα στὸν φαναριωτισμὸ, μὲ τὴν δολοφονία τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια καὶ τὴν ἀνακήρυξιν τοῦ βαυαροῦ βασιλέως Ὄθωνος, ποὺ ἔφραξε τὸν δρόμο στὴν ἑλληνικὴ ἀριστοκρατία τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἐνῷ ὁ ἑλληνισμὸς ἐξηφανίζετο στὸ ἀθηναϊκὸ κρατίδιο πρὸς χάριν τοῦ ἑλλαδισμοῦ, κατασκεύασμα τῶν Δυτικῶν, μὲ πρόσχημα ὅτι προωθοῦσαν τὸν ἀρχαῖο πολιτισμὸ στὴν κοιτίδα του καὶ ἐξηφάνιζαν τὰ βυζαντινωθωμανικὰ μιάσματα, ἐνῷ οἱ καλύτεροι Ἕλληνες διανοούμενοι στὰ ἑπόμενα διακόσια χρόνια ἔπαιρναν τὸν δρόμο τῆς ἐξορίας γιὰ νὰ ἐγκατασταθοῦν μονίμως στὴν Ἑσπερία, μὴν ἀντέχοντας τὸ ἀσφυκτικὸ κλῖμα μετριότητος τοῦ κρατιδίου, οἱ ἐλεύθεροι τῷ πνεύματι Ἕλληνες στὰ μεγάλα ἀστικὰ κέντρα τῆς Θεσσαλονίκης, τῆς Κωνστασντινουπόλεως καὶ τῆς Σμύρνης ἠρνοῦντο νὰ ἐγκατασταθοῦν στὶς πρωτόγονες στάνες τοῦ κρατιδίου ποὺ ἠλέγχοντο ἀπὸ τοὺς Ἀγγλογάλλους καὶ ἐσυνέχιζαν τὴν πλουσία πνευματικὴ καὶ ἐπιχειρηματική τους δραστηριότητα στὰ κέντρα τῆς Ὀθωμανίας. Ἡ ἀριστοκρατία αὐτὴ ἐσυνέχιζε ἀπὸ αἰῶνες νὰ ὑπηρετῇ τὸ βυζαντινὸ ὄραμα μέσα στὴν Ὀθωμανία καὶ εὑρίσκετο στὰ πρόθυρα ἐπιτυχίας τῆς πλήρους ῥωμαιοποιήσεως τῆς Αὐτοκρατορίας, ὅταν ἐξέσπασε ἡ ἐπανάστασις τῶν φουστανελλάδων καὶ καὶ ἐνεφανίσθη μὲ αὐτὴν ὁ κίνδυνος ἐξαφανίσεως τῆς οἰκουμενικότητος τῆς Ῥωμηοσύνης. Ἡ οἰκογένεια Καραθεοδωρῆ ἦταν φαναριώτικη καὶ ἐκινδύνευε νὰ ἐξαφανισθῆ ὑπὸ τὶς πιέσεις τῶν Ἀγγλογάλλων καὶ τῶν συνεργατῶν τους φουστανελλάδων. Ἡ μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ τῆς ἀστικῆς τάξεως τῶν Ἑλλαδιτῶν ποὺ εἶχαν ἱδρύσει τὸ ἑλληνικὸ κρατίδιο -τοῦ ὁποίου ἡ ὑφὴ παραμένει ἡ ἴδια καὶ σήμερα- καὶ τῆς ὀθωμανικῆς ἀριστοκρατίας τῶν Φαναριωτῶν, μεταξὺ τοῦ Ἀρβανίτου συνεργάτου τοῦ Ἀλὶ πασᾶ, Ἰωάννου Κωλέττη (1773-1847), ἱδρυτοῦ τοῦ γαλλικοῦ κόμματος τοῦ ἀποκαλουμένου τῆς Φουστανέλλας, καὶ πρῶτος συνταγματικὸς πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ τὴν μία, καὶ ἑνὸς Ὀθωμανοῦ, τοῦ Κωστάκη Μουσούρου (1809-1891) ἀπὸ τὴν ἄλλη, ποὺ ἀντεπροσώπευε τὸν οἰκουμενικὸ ἑλληνισμό, πρώτου πρέσβεως τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας στὸ νεοσύστατο ἑλληνικὸ κράτος, στὴν Ἀθήνα, ἀπὸ τὸ 1834 στὸ 1846 ὑπὸ πρωθυπουργίας Κωλέττη, δηλαδὴ μεταξὺ ἑνὸς πληβίου γεννημένου στὸ χωριὸ Συρράκο τῶν Ἰωαννίνων καὶ ἑνὸς Φαναριώτου ἀριστοκράτου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, συμβολίζει τὴν συνεχιζομένη ἀντίθεση μεταξὺ τοῦ δυτικοῦ κόμματος τοῦ Κοραῆ, τῆς Μεγάλης Ἰδέας, ἐμπνευστοῦ τῆς ὁποίας ἦταν ὁ Κωλέττης, ποὺ στόχο εἶχε, ὑπὸ τὴν πρόφασιν ἀνασυστάσεως τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας (ἡ ὁποία ὅμως δὲν εἶχε παύσει νὰ ὑφίσταται μέσῳ τῆς Ὀθωμανίας καὶ τῶν Φαναριωτῶν) νὰ καταστρέψῃ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Κωσταντινουπόλεως γιὰ νὰ παραδώσῃ τὰ ἐδάφη τῆς Αὐτοκρατορίας στοὺς Ἀγγλογάλλους. Ἄλλωστε ὁ Κωλέττης ἐφέρετο ὁ συντάκτης τῆς φυλλάδας Ἑλληνικὴ Νομαρχία Ἀνωνύμου Ἕλληνος, ποὺ εἶχε πρωτοδημοσιευθῆ στὴν Ἰταλία τὸ 1806, γιὰ τὴν ὁποία ὁ μακαριστὸς Ῥωμανίδης ἔγραψε πὼς ἀφιερώθη ὑποκριτικὰ στὸν Ῥήγα τοῦ κύκλου τῶν Φαναριωτῶν, γιὰ νὰ προβάλη τὸν πράκτορα τοῦ Ναπολέοντος Κοραῆ ὡς δῆθεν διαδόχου τοῦ Ῥήγα. Ἡ φυλλάδα κατεφέρετο κατὰ τοῦ Φαναρίου χαρακτηρίζοντας τὸν τίτλο του οἰκουμενικοῦ πατριάρχου “γελοιώδη”. Ὁ πρέσβυς Κωστάκης Μουσοῦρος ἦταν ἑλληνωρθόδοξος πασᾶς. Οἱ ἐθνικιστὲς τοῦ βασιλείου τῆς Ἑλλάδος δὲν ἠμποροῦσαν νὰ καταλάβουν τὴν ἀφοσίωσίν του στὴν αὐτοκρατορία καὶ τὸν ἐθεώρουν ἀνθέλληνα. Ἔτσι, ἐπὶ Κωλέττη, στὶς 25 Ἰανουαρίου 1847, ἑπτὰ μῆνες πρὸ τοῦ θανάτου τοῦ φραγκοφρόνου πρωθυπουργοῦ στὶς 31 Αὐγούστου 1847, προέκυψε ἡ ἑλληνωθωμανικὴ κρίσις τῶν “μουσουρικῶν”, ἁπλῶς καὶ μόνον ἐπειδὴ οἱ Ἑλλαδῖτες ἀδυνατοῦσαν νὰ καταλάβουν ὅτι ἠδύναντο νὰ ὑπάρχουν Ἕλληνες ποὺ ἐθεώρουν πατρίδα τους, ὄχι τὸ κρατίδιο τῶν Ἀθηνῶν, ἀλλὰ τὴν οἰκουμενικὴ αὐτοκρατορία τῶν ῥωμαίων Ὀθωμανῶν. Καὶ ὅμως, ὁ ἴδιος ὁ Κωστάκης Μουσοῦρος ἦταν ἐνθουσιώδης ὑποστηρικτὴς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, στὴν ὁποία εἶχε μεταφράσει τὴν Θεία Κωμωδία τοῦ Δάντη. Φαναριῶτες καὶ φουστανελλάδες ἦσαν ἐξίσου ὑποστηρικτὲς τῶν δυτικῶν φώτων, μὲ τὴν διαφορὰ ὅτι οἱ φουστανελλάδες, ὅπως καὶ σήμερα, ἦσαν “εὐρωλιγούρηδες” καὶ ἱκανοποιημένοι νὰ διοικοῦν ἕνα προτεκτορᾶτο τῆς Δύσεως, ἐνῷ οἱ Φαναριῶτες ὑπεραμύνοντο τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς βυζαντινωθωμανικῆς αὐτοκρατορίας ποὺ ἐκινδύνευε θανάσιμα ἀπὸ τὴν πολιτικὴ τῆς Εὐρώπης. Δημήτρης Κιτσίκης 20 Δεκεμβρίου 2019 (Ἀπὸ τὸ ἄρθρο τοῦ Κιτσίκη στὸ «Τρίτο Μάτι», τεῦχος 161, Μάϊος 2008, περὶ Καραθεοδωρῆ)
19/08/2021
