308 –Γκϋλέν-Ἔρντογαν: Σχέσεις δασκάλου – μαθητοῦ καὶ ἐξουσία

Ὅλο τὸ μυστικὸ τῆς ἀνόδου στὸ βάθρο τῆς ἀπολύτου ἐξουσίας τοῦ Ἔρντογαν ἀποκρυπτογραφεῖται ἀπὸ τὶς σχέσεις του μὲ τὸν δάσκαλό του, τὸν Γκϋλέν καὶ ἀκολουθεῖ ἕνα κλασσικὸ καὶ ἐπαναλαμβανόμενο μοντέλο ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἀρχαιότητος.

Ἄν καὶ βιβλίο μου, Περὶ Ἡρώων (Ἡρόδοτος, 2014), ἔχει παρουσιασθῆ εὐρέως σὲ κοινὸ ἐπιλέκτων ποὺ δὲν σχετίζεται μὲ τὴν γνώση τοῦ ἑλληνικοῦ κατεστημένου, ἡ ὁποία φυσικὸ εἶναι νὰ προωθεῖται ἀπὸ τὰ σοβαρὰ ΜΜΕ ὅπως Ἡ Καθημερινὴ καὶ Τὸ Βῆμα, ἐλάχιστοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ μέχρι στιγμῆς ἐδιάβασαν καὶ ἀκόμη περισσότερο ἐκατάλαβαν, παρὰ τὴν κρυστάλλινη ἁπλῆ γλῶσσα του, τὸ κεφάλαιο ΚΓ΄ (σσ. 393-419), τὸ ὁποῖο φέρει τὸν τίτλο, «Ὁ μυστικοσύμβουλος: Ὁ ἀφανὴς ἄνθρωπος τῆς ἐξουσίας». Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι θὰ χρειασθῇ πολὺς χρόνος, ἴσως πολὺ μετὰ τὸν θάνατό μου, γιὰ νὰ γνωσθῇ εὐρέως καὶ νὰ κατανοηθῇ τὸ περιεχόμενό του, ὅπως ἐχρειάσθη πολὺς χρόνος μετὰ τὸν θάνατό του, τοὐλάχιστον ἕνδεκα χρόνια (1778-1789), γιὰ νὰ καταννοηθῇ ὁ Ζάν-Ζάκ, παρὰ τὴν πολὺ ἁπλῆ γλῶσσα του, γλῶσσα σχεδὸν παιδική.

Τὸ διαχρονικὸ πρότυπο ποὺ ἐξηγεῖται στὸ κεφάλαιο αὐτὸ τοῦ βιβλίου μου τὸ βλέπουμε διαμορφωμένο ἤδη στὸ δίδυμο Ἀριστοτέλης-Ἀλέξανδρος. Ὁ δάσκαλος Ἀριστοτέλης ἔστειλε τὸν μαθητή του στοὺς δρόμους τῆς Ἀνατολῆς, στὴν ἀπόκτηση τοῦ περσικοῦ στέμματος, ἀλλὰ τὸ 327 π.Χ., τὰ μυαλὰ τοῦ μαθητοῦ εἶχαν πάρει ἀέρα καὶ ὁ Ἀλέξανδρος ἠθέλησε νὰ ἀνεξαρτητοποιηθῇ ἀπὸ τὸν δάσκαλό του, ποὺ ἐφέρετο νὰ δυσανασχετῇ μὲ τὴν μεταμόρφωση τοῦ μαθητοῦ του σὲ ἀπόλυτο «σουλτάνο» (συγγνώμην, Πέρση αὐτοκράτορα). Βλέπε Γκϋλέν-Ἀριστοτέλης ἔναντι Ἔρντογαν-Ἀλέξανδρος. Ὁ ἀνηψιὸς τοῦ Ἀριστοτέλους, ὁ Καλλισθένης, μαθητὴς ὅπως ὁ Ἀλέξανδρος τοῦ Ἕλληνος φιλοσόφου, δηλαδὴ «Φετουλατζῆς» (συγγνώμην, Ἀριστοτελικός), ποὺ ἦταν στὸ πλευρὸ τοῦ Ἀλεξάνδρου, τὸν ἔψεξε ἐπειδὴ εἶχε πάρει τὶς περσικὲς συνήθειες τοῦ ἀπολύτου μονάρχου, τὴν προσκύνηση, καὶ εἶχε ἐπιβάλει στὴν αὐλή του τὴν θεοποίησή του. Ἀποτέλεσμα, ὁ Ἀλέξανδρος ἐξετέλεσε τὸν Καλλισθένη καὶ ἔκοψε τὶς σχέσεις του μὲ τὸν Ἀριστοτέλη. (Εἶναι δευτερευούσης σημασίας, γιὰ τὸ παράδειγμά μας, ἐὰν ἡ Ἱστορία ἔχει ἀποδείξει μὲ ἀδιάσειστα ἤ ὄχι στοιχεῖα τὸ ἐπεισόδιο αὐτό).

Ἔκτοτε, καὶ μέχρι σήμερα, ἔχουμε πλῆθος ἀπὸ ἱστορικὰ παραδείγματα, παρομοίων σχέσεων φιλοσόφου διδασκάλου καὶ πολιτικοῦ μαθητοῦ. Ἰδοὺ μερικά

α) Σχέσεις Ῥουσσώ-Ῥοβεσπιέρρου. Ἄν καὶ δὲν ἐγνωρίσθησαν προσωπικά, ὁ Ῥοβεσπιέρρος, ἔνθερμος μαθητὴς τοῦ φιλοσόφου Ῥουσσώ, ποὺ τὸν εἶχε διαβάσει στὸ σχολεῖο, ἀκολουθῶντας τὶς διδαχές τοῦ διδασκάλου, εἶχε ὡς ἀδιάφθορος, ἐκφρασθῆ δημοσίως κατὰ τῆς ποινῆς τοῦ θανάτου ἀλλὰ κατέληξε τὸ 1793, αἱμοσταγὴς δικτάτωρ.

β) Σχέσεις Laharpe-Ἀλεξάνδρου Α΄ Ῥωσίας. Τὸ πλέον ἐντυπωσιακὸ παράδειγμα ζεύγους φιλοσόφου-βασιλέως, ὑπῆρξε στὰ τέλη τοῦ ΙΗ΄αἰῶνος ἡ σχέση τοῦ Ῥώσου διαδόχου μὲ τὸν Ἑλβετὸ δάσκαλό του, τὸν Λὰ Ἅρπ, ποὺ τὸν ἀνέθρεψε ὡς ῥεπουμπλικανό! Ὁ Ἀλέξανδρος ὅμως ἐπῆρε τὴν ἐξουσία τὸ 1801, μετὰ τὴν δολοφονία τοῦ πατέρα του, γιὰ τὴν ὁποία ἠσθάνθη ὑπεύθυνος καὶ ἐξειλίχθη σὲ αἱμοσταγῆ δικτάτορα. Ὁ Λὰ Ἅρπ ἐπέστρεψε στὴν Ἑλβετία καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τοῦ ἔγραψε: «Οὐδεὶς ἄνθρωπος δύναται νὰ ὑποστῇ ἀδικίες χωρὶς νὰ προσπαθῇ νὰ ἀμυνθῇ. Ἡ μέλισσα τσιμπᾷ τὸ χέρι ποὺ τὴν πιέζει, τὸ μυρμήγκι τσιμπᾷ τὸ πόδι ποὺ τὸ πατᾷ. Εἶναι νόμιμο δικαίωμα τοῦ καθενὸς νὰ ὑπερασπίζῃ τὸν ἑαυτό του, ἕνα δικαίωμα ποὺ ἀμφισβητεῖται μόνον ἀπὸ τυράννους, ποὺ ἔχουν συμφέρον να πείσουν τὸν λαὸ ὅτι ἡ ἀντίσταση στὴν θέλησή τους ἤ στὴν δράση τους εἶναι ἐγκληματική».

γ) Σχέσεις Μὰρξ-Λένιν. Ὁ φιλόσοφος Μὰρξ ποτὲ δὲν ἔβαλε σὲ πράξη τὸ ἐπαναστατικό του σχέδιο, ἀλλὰ τὸ ἐδίδαξε στοὺς μαθητές του, τὸν Λένιν καὶ τὸν Στάλιν ποὺ ἐξειλίχθησαν σὲ ὁλοκληροτικοὺς ἡγέτες καὶ ἐγκληματίες. Ὁ Μὰρξ ἀπεβίωσε τὸ 1883 ὅταν ὁ Λένιν ἦταν μόλις 13 ἐτῶν καὶ ὁ Στάλιν 5 ἐτῶν.

δ) Σχέσεις Κιτσίκη-Ὀζάλ. Ἐγώ, ὡς πνευματικὸς ἡγέτης τοῦ προέδρου τῆς Τουρκίας Ὀζάλ, ὁ ὁποῖος μοῦ εἶχε ἀπόλυτη ἀφοσίωση καὶ μὲ ἔφερε ἀπὸ τὸν Καναδᾶ στὴν Ἄγκυρα γιὰ νὰ τὸν καθοδηγῶ στὸ προεδρικό του παλάτι τῆς Τσάνκαγιας, δὲν εἶχε καιρὸ νὰ ἀνεξαρτητοποιηθῇ ἀπὸ τὴν διδασκαλία μου διότι ἐδολοφονήθη τὸ 1993, ἐπειδὴ δημοσίως διελάλη στὴν τουρκικὴ κοινωνικὴ γνώμη ὅτι ἦταν πνευματικός μου μαθητής. Οἱ Τοῦρκοι, δικαιολογημένα, εἶχαν σφόδρα ἀνησυχήσει ὅτι ὁ πρόεδρός τους καθωδηγεῖτο ἀπὸ Ἕλληνα φιλόσοφο μὲ ἐπακόλουθο τὴν δολοφονία του ἀπὸ τοὺς στρατιωτικούς.

ε) Σχέσεις Γκϋλέν -Ἔρντογαν. Ἡ ἄνοδος τοῦ Ἔρντογαν στὴν ἐξουσία, ἀπὸ τὸ 2003, ἐξηρτήθη ἀπολύτως ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ μέντορός του Γκϋλὲν καὶ τῆς ἀδελφότητός του τὴν Χιζμέτ, στὴν ὁποία συνεχίζω καὶ σήμερα νὰ ἀνήκω ὡς Μεγάλος Ἀδελφός. Ἐπίσης ἐδίδαξα, στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Βοσπόρου, τὸν τότε φοιτητή μου, τὸν Νταβούτογλου, ὁ ὁποῖος καὶ ἐνεστερνίσθη τὴν θεωρία μου τῆς Ἐνδιαμέσου Περιοχῆς, ποὺ ἠκολούθησε ἀργότερα ὡς πανεπιστημιακὸς καθηγητής, μὲ τὰ γραπτά του, καὶ ὡς πολιτικός. Τὸ 2011, τὸ φετουλατζίδικο πανεπιστήμιο Γκεντίζ, τῆς Σμύρνης μὲ εἶχε καλέσει νὰ διδάξω, ἀκριβῶς ὡς Φετουλατζῆς ὁ ἴδιος (βλέπε τὸν τουρκικὸ τύπο τῆς ἐποχῆς μὲ τὶς δηλώσεις μου).

Τὸ 2013, ὁ Ἔρντογαν εἶχε ἤδη μετατραπῆ σὲ «σουλτάνο καὶ χαλίφη» καὶ ἐφοβήθη ὅτι ἡ ἐπιρροὴ τοῦ δασκάλου του στὸν κρατικὸ μηχανισμὸ ποὺ εἶχε ἐπιβληθῆ ἀκριβῶς μὲ τὴν συναίνεση καὶ τὶς εὐλογίες τοῦ ἰδίου τοῦ Ἔρντογαν, θὰ μετετρέπετο σὲ σφοδρὴ κριτικὴ τῆς διαφθορᾶς στὴν ὁποία εἶχε ὑποπέσει. Ἀποτέλεσμα, ὅπως καὶ ὁ Ἀλέξανδρος μὲ τὸν ἀριστοτελικὸ Καλλισθένη , νὰ ἀπαιτῇ τὴν κεφαλήν του ἐπὶ πίνακι.